Τίτλος έργου: Αξιοποίηση της περιορισμένης διαθεσιμότητας νερού άρδευσης ως παράγοντα αβιοτικής καταπόνησης για την παραγωγή υψηλής προστιθέμενης αξίας μικρόκαρπης τομάτας θερμοκηπίου / Use of limited availability of irrigation water as an abiotic stress factor for the production of high added value small-sized greenhouse tomato [TOMISAD].
Το επιχειρησιακό σχέδιο υποβλήθηκε και υλοποιείται στο πλαίσιο του Mέτρου 16 - Συνεργασία, Υπομέτρο 16.1-16.5: Συνεργασία για περιβαλλοντικά έργα - Περιβαλλοντικές πρακτικές και δράσεις για την κλιματική αλλαγή - Δράση 2 Υλοποίηση του επιχειρησιακού σχεδίου (project) των συνεργασιών με σκοπό την προώθηση δράσεων οι οποίες επιδεικνύουν σεβασμό για την προστασία του περιβάλλοντος και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Στην επιχειρησιακή ομάδα του έργου συμμετέχει το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) - Συντονιστής, ο Αγροτικός Οπωροκηπευτικός Ελαιουργικός Συνεταιρισμός Τυμπακίου (ΑΣ Τυμπακίου), το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (ΜΑΙΧ) και η ατομική επιχείρηση Νικολούδης Κωνσταντίνος (Γλυκό Ντοματίνι).
Η διάρκεια του έργου είναι 28 μήνες και αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 31-5-2025.
Αντικείμενο του έργου και σκοπιμότητα
Η μειωμένη διαθεσιμότητα νερού άρδευσης και η υποβάθμιση της ποιότητάς του λόγω αλάτων αποτελούν δύο από τις σημαντικότερες αβιοτικές καταπονήσεις που περιορίζουν την παραγωγικότητα των καλλιεργειών και κατ’ επέκταση το γεωργικό εισόδημα στην Περιφέρεια Κρήτης αλλά και στη Μεσογειακή Λεκάνη γενικότερα.
Στην Κρήτη υπολογίζεται ότι το 85% των αναγκών σε νερό αφορά στην κάλυψη των αναγκών άρδευσης, ενώ η τωρινή ελλειμματική κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί ακόμα περισσότερο λόγω των αναμενόμενων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και των συνεπακόλουθων ποσοτικών (μειωμένες βροχοπτώσεις, μεγάλα διαστήματα ξηρασίας, πλημμυρικά φαινόμενα) όσο και ποιοτικών (αλατότητα) προβλημάτων. Ωστόσο, υπάρχουν στοιχεία ότι μία ελεγχόμενη υδατική καταπόνηση μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα των καρπών, και ειδικότερα να προσδώσει καλύτερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά ή/και υψηλότερη συγκέντρωση βιοδραστικών ενώσεων.
Μέσω της ορθολογικής διαχείρισης του νερού που προτείνεται από το έργο TOMISAD οι θερμοκηπιακές καλλιέργειες που αποτελούν μια πολύ σημαντική οικονομική δραστηριότητα όχι μόνο δε θα στερηθούν έναν αναντικατάστατο πόρο αλλά αναμένεται να έχουν και οφέλη από την παραγωγή προϊόντων ανώτερης ποιότητας. Παράλληλα δε θα δοθεί η δυνατότητα διάθεσης του πολύτιμου αυτού πόρου είτε σε άλλες χρήσεις είτε σε άλλες καλλιέργειες, ενώ επιπλέον περιορίζεται και ένας εν δυνάμει παράγοντας επιδείνωσης της αλατότητας, που αποτελεί σημαντικό πρόβλημα στη λεκάνη της Μεσογείου.
Στόχος έργου
Στόχος του έργου η ανάπτυξη ενός συστήματος λήψης αποφάσεων (DSS, Decision Support System) με τη χρήση καινοτόμων τεχνολογιών για συλλογή, ανάλυση και αξιολόγηση σημαντικού αριθμού ειδικών παραμέτρων/δεικτών που θα συμβάλλει στην εξοικονόμηση υδάτινων πόρων, στον περιορισμό των απωλειών στην παραγωγή και στη βελτίωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών των καρπών μικρόκαρπης τομάτας.
Με τη χρήση καινοτόμων τεχνολογιών για τη συλλογή (αισθητήρες πεδίου, ηλεκτρονική φασματοσκοπία), την ανάλυση και την αξιολόγηση σημαντικού αριθμού ειδικών παραμέτρων/δεικτών που αφορούν το έδαφος, την άρδευση, το κλίμα, την καλλιέργεια, και σχετίζονται άμεσα με την υδατική καταπόνηση, είναι εφικτή η ορθολογική διαχείριση των καλλιεργειών βάσει των πραγματικών αναγκών τους σε νερό με την ταυτόχρονη παραγωγή ενός διαφοροποιημένου προϊόντος με επιθυμητά χαρακτηριστικά.
Το έργο θα αναπτύξει ένα σύστημα λήψης αποφάσεων (DSS, Decision Support System) που θα θέσει κρίσιμα όρια υγρασιακής κατάστασης για την καλλιέργεια και το περιβάλλον ανάπτυξής της καθώς και εδαφικών παραμέτρων (υδατοϊκανότητα, EC), και θα συμβάλλει στην εξοικονόμηση υδάτινων πόρων, στον περιορισμό των απωλειών στην παραγωγή και στη βελτίωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών (γεύση, διατροφική αξία).
Επιχειρησιακή Ομάδα
Η επιχειρησιακή ομάδα του σχεδίου αποτελείται από 4 μέλη:
Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) - Συντονιστής, το οποίο συμμετέχει με δύο τμήματά του (Γεωπονία, Φυσικό) και τρια εργαστήρια (Λαχανοκομίας, Εφαρμοσμένης Εδαφολογίας, Ραδιοεπικοινωνιών). Το ΑΠΘ έχει αναλάβει τον συντονισμό του έργου, την εκπόνηση των απαραίτητων εδαφολογικών αναλύσεων και των χημικών αναλύσεων των καρπών καθώς και τη λειτουργία και υποστήριξη του συστήματος λήψης αποφάσεων. [https://www.auth.gr/]
Ο Αγροτικός Οπωροκηπευτικός Ελαιουργικός Συνεταιρισμός Τυμπακίου (ΑΣ Τυμπακίου) θα συμμετέχει στη λήψη παρατηρήσεων των πειραματικών καλλιεργειών ενώ θα αναλάβει τις ενέργειες διάχυσης των αποτελεσμάτων του έργου στα μέλη του και στην τοπική κοινωνία της Κρήτης καθώς και την τελική ημερίδα του έργου. [https://ast.opast.gr/]
Το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (ΜΑΙΧ) θα αναλάβει την εκπόνηση της οικονομικής μελέτης, την εκπόνηση των φυλλοδιαγνωστικών αναλύσεων καθώς και τη λειτουργία της ιστοσελίδας του έργου και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. [https://www.iamc.ciheam.org/]
Τέλος, η ατομική επιχείρηση Νικολούδης Κωνσταντίνος (Γλυκό Ντοματίνι) στην οποία ανήκει το πειραματικό θερμοκήπιο που θα πραγματοποιηθεί η καλλιέργεια της μικρόκαρπης τοματας εφαρμόζοντας τις απαιτούμενες συνήθεις καλλιεργητικές εργασίες, ενώ θα δοκιμαστεί και αξιολογηθεί η λειτουργία του συστήματος λήψης αποφάσεων.
Ενότητες Εργασίας
Το επιχειρησιακό σχέδιο συμπεριλαμβάνει τις εξής Ενότητες Εργασίας:
ΕΕ1: Λεπτομερής καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης της καλλιέργειας με πλήρη εδαφολογική ανάλυση του θερμοκηπίου, της κατανάλωσης νερού, των συνθηκών περιβάλλοντος καθώς και ποσοτικών και ποιοτικών παραμέτρων της καλλιέργειας.
ΕΕ2: Σχεδιασμός, λειτουργία και έλεγχος του συστήματος λήψης αποφάσεων με βάση τα αποτελέσματα των ΕΕ1 και ΕΕ3.
ΕΕ3: Πραγματοποίηση μεταχειρίσεων με διαφορετικές συνθήκες εδαφικής υγρασίας και υγρασίας περιβάλλοντος για να καθοριστούν τα άριστα επίπεδα για την καλλιέργεια και να αποτελέσουν τα κρίσιμα όρια για το σύστημα λήψης απόφασης.
ΕΕ4: Πιλοτική εφαρμογή του συστήματος που ταυτόχρονα θα αποτελέσει και χώρο επίδειξης στα πλαίσια δράσεων της ΕΕ6.
ΕΕ5: Εκπόνηση μελέτης κόστους-οφέλους από τη λειτουργία του συστήματος που θα αναπτυχθεί, λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα κυρίως των ΕΕ1 και ΕΕ4.
ΕΕ6: Εργαλείο διάδοσης των αποτελεσμάτων του έργου με τη λειτουργία ιστοσελίδας, την πραγματοποίηση ημερίδας καθώς κα των ανακοινώσεων στο τοπικό τύπο, σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης και κοινοποίηση των αποτελεσμάτων στην ηλεκτρονική βάση έργων καινοτομίας στο Εθνικό Αγροτικό Δίκτυο (ΕΑΔ) και στο δίκτυο της ΕΣΚ (EIP – AGRI).
